با این‌که ادیان با شعار انسان‌سازی پا به میدان گذاشتند و گاه بجهت تزریقات جبر جغرافیایی و فرهنگ و ادبیات و گاه حکومت، دین به مردم خورانده می‌شود من نیز فکر می‌کردم دین، براستی انسان‌ساز است. بخاطر همین با تمام وجودم سمتش رفتم و سپس با تمام وجود ازش فاصله گرفتم.
دین یک ارزش مشترک است برای ایجاد وحدت. اما "ارزش منحصر" کجای داستان است؟ آیا ارزش منحصر، وحدت بهتر و سالم‌تر نمی‌آورد؟
بعبارتی آیا وحدت اجتماعی بهتر است یا فردیت انسانی؟
×××
پرسشی که ذهنم را آغشته می‌کرد این بود که آیا بدون این مفاهیم و عناصر مذهبی، من می‌توانم هم انسانی باشم انسان و هم انسان‌ساز؟
صدالبته بله.
تو می‌توانی مقید به قانون باشی، یا مذهب یا چارچوب فکری دیگران. می‌توانی مقید به عرف و سنت باشی یا مقید به باورهای عقلانی.
هرچه هست می‌شود با همه‌ی اینها، آدم نباشی و یا بدون حتی یکی از اینها انسان باشی.
انسانیت فراتر از آن مفاهیم رایج است. چیزی است که نه فطری و نه تحمیلی بلکه بر اساس اکتساب عقل و احساس می‌شود بدان رسید؛ آن‌هم بر پایه‌ی اندیشیدن عمیق. شکی نیست نتیجه‌ی اکتساب عقل و احساس نشان از یک نگاه آزاد و پویا به مسأله دارد و در این مسیر، انسان می‌تواند هم خود را بسازد و دیگران را؛ چراکه اگر اندیشه مرز بین انسان و حیوان است پس همین کفایت می‌کند برای انسان بودن و انسان‌سازی.
×××
بااین‌حال بخواهیم نخواهیم ما محصول جامعه هستیم. چه جامعه‌ی قومی باشد چه زبانی، چه نژادی و چه جغرافیایی؛ آنجایی که فرهنگ، آداب، زبان، باورها و ارزش‌ها، نقش برجسته‌ای در شکل‌دهی به شخصیت و هویت ما ایفا می‌کنند. این یعنی ناخواسته بسیاری از ویژگی‌ها و باورهایمان بطور ناخودآگاه در ذهن ما لانه می‌گزینند.
شکستن مرزهای زبانی و قومی و نژادی و سرزمینی، شکستن باورهای جمعی و تابوها و شکستن آنچه در ضمیر ناخودآگاه ما جای گرفته کاری بس دشوار و تقریباً ناشدنی است اما هیچ غیرممکنی وجود ندارد.
مهم پذیرفتن خویشتن در اندیشه‌ی رها و بی‌قید است و پذیرفتن اندیشه در خویشتن!
آن گونه که می‌توانی برای خودت خدا را بکشی و خدا را زنده کنی!
انسان رها و اندیشمند، همزیستی را بهتر از هر آدمی که در قید اشتراکات جمعی است می‌فهمد.
×××
تو می‌توانی آن آدمی باشی که پیامبر خویشتن است.
شاید بپرسی این درست است یا غلط؟
تو به من بگو کدام پیامبر درست بود یا غلط!؟
"درست و غلط" مفاهیمی‌اند که در هر زمان و در هر مکانی و برای هر فردی اثرپذیرفته از آن می‌تواند معنای متفاوتی داشته باشد که گاهی به سود است و گاه به ضرر.
هرچه هست به گمانم اگر هر کسی بتواند انسانیت خود را بسازد نیازی به پرستیدن خدای فرد دیگری ندارد و نیازی به رفتن به مسیر پیامبر دیگری نخواهیم داشت.
اگر انسان باشی، باخت ندادی و این درست است!
www.Soroushane.ir
