چرا دنیا به سمت سرویس(خدمت) پیش رفته؟ چرا امروزه هر چیزی باید به شکل سرویس درآید؟ چرا برای ارائهی سرویس نیازمند ITIL هستیم؟ بیشترین باری که کلمهی سرویس را در زندگی بکار میگیریم این است که:"دهنمان سرویس شده!" اینکه چه چیزی باعث سرویس شدن دهانمان شده همان مجهولی است که بیارتباط به این بحث نیست! البته این صرفاً جنبهی مزاح بود اما بهواقع سرویس بسیاربسیار در زندگی امروزی ما فراگیر شده. سرویس یا خدمت به فعالیتی گفته میشود که از سمتی به سمت دیگر ارائه میشود. در فناوری اولین بار سرویس را از کلاینت بهعنوان سرویسگیرنده و از سرور بهعنوان سرویسدهنده فهمیدیم. اما امروزه هر چیزی را که میبینیم لقب سرویس را به خود گرفته. آنچنانکه برای عرضهی مطلوب آن، چارچوبها، استانداردها و روشهای بسیاری نیز در سطح جهان ارائهشده. سرویس بر اساس عرضه و تقاضاست یعنی تا چیزی توسط سرویسگیرنده طلب نشود سرویسدهنده آن را عرضه نمیکند. سرویسگیرنده میتواند مردم، اشیا، حکومت و فناوری و یا هر چیز دیگری باشد و سرویسدهنده نیز به همین شکل. هدف از خطاب کردن هر چیزی تحت عنوان سرویس، برای خلق ارزش است. حلقههای درهمتنیدهی با طعم اینترنت که دنیا را به سمت سرویس پیش برده. امروزه با مفهومی بنام As a Service شاید زیاد مواجهه شدهاید مثلاً بانکداری بهعنوان سرویس BaaS ((Banking as a service یا فناوری اطلاعات بهعنوان یک سرویس: ITaaS و یا دانش بهعنوان یک خدمت :KaaS و...
XaaS یا X as Service مخفف چیزی بهعنوان سرویس است (X بهعنوان هر چیزی است که به شکل یک سرویس قرار است عرضه شود)، و به چیزی اشاره دارد که به یک مشتری داخلی یا خارجی، بهعنوان یک سرویس ارائه میشود. ارائههای بهعنوان سرویس یا XaaS نقاط پایانی را برای مشتریان/مصرفکنندگان فراهم میکنند تا با آنها ارتباط برقرار کنند. داخل این سیستمهای اغلب پیچیده، عموماً درجه بالایی از اتوماسیون داخلی وجود دارد که بهطورکلی سطوح مختلفی از تحمل خطا و انعطافپذیری را ارائه میدهند، تا توانایی افزایش/کاهش در داخل یا خارج شدن الزامات عملکرد بارهای کاری ارسالشده به سرویس توسط کاربران را فراهم کنند. تا مصرفکنندگان بدون نیاز به دخالت انسان، عملکردهای روزانه خود را انجام دهند. این سیستمها، در حالت ایده آل برای انجام وظایف/نقشهای خود نیاز به دخالت کمی یا بدون دخالت انسانی دارند، احتمالاً میتوانند در صورت تقاضا تا ظرفیت کامل منابع فیزیکی خود، خدمات لازم را ارائه کنند که حسب نیاز و میزان و حجم تقاضا معمولاً از زیرساختهای بسیار قدرتمندی برخوردارند. خدمات XaaS صرفهجویی زیادی در هزینه نسبت به زیرساختهای سنتی ارائهشده توسط فروشنده، ارائه میکنند امروزه تقریباً هر محصولی را تحت لوای یک سرویس در نظر میگیرند. برای عرضهی چنین سرویسهایی زیرساخت پیچیده لازم است که خود این زیرساخت نیز بهعنوان سرویس مطرح است یعنی Infrastructure as a service. نمونههای بسیاری برای چیزی بهعنوان خدمت در نظر گرفتهشده که در جدول زیر مشهود است:
سرویس | اختصار |
بانکداری بهعنوان یک خدمت Banking as a service | BaaS |
بلاک چین بهعنوان یک خدمت Blockchain as a service | BaaS |
محتوا بهعنوان یک خدمت Content as a service | CaaS |
مرکز تماس بهعنوان یک خدمت Contact center as a service | CCaaS |
داده بهعنوان یک خدمت Data as a service | DaaS |
تحویل بهعنوان خدمت Delivery as a service | DaaS |
دسکتاپ بهعنوان یک خدمت Desktop as a service | DaaS |
پایگاه داده بهعنوان یک خدمت Database as a service | DBaaS |
انرژی بهعنوان یک خدمت Energy as a service | EaaS |
وسیله نقلیه الکتریکی بهعنوان یک خدمت Electric vehicle as a service | EVaaS |
عملیات بهعنوان یک خدمت Function as a service | FaaS |
بازی ها بهعنوان یک خدمت Games as a service | GaaS |
حکمرانی بهعنوان یک خدمت Governance as a service | GaaS |
زیرساخت بهعنوان یک خدمت Infrastructure as a service | IaaS |
فناوری اطلاعات بهعنوان یک خدمت IT as a service | ITaaS |
دانش بهعنوان یک خدمت Knowledge as a service | KaaS |
ورود به سیستم بهعنوان یک خدمت Logging as a service | LaaS |
نورپردازی بهعنوان یک خدمت Lighting as a service | LaaS |
موبالیتی موبایل بهعنوان یک خدمت Mobility as a service | MaaS |
مانیتورینگ بهعنوان یک خدمت Monitoring as a service | MaaS |
شبکه بهعنوان یک خدمت Network as a service | NaaS |
پرداخت ها بهعنوان یک خدمت Payments as a service | PaaS |
پلت فرم بهعنوان یک خدمت Platform as a service | PaaS |
خطمشی بهعنوان یک خدمت Policy as a service | PaaS |
تضمین کیفیت بهعنوان یک خدمت Quality assurance as a service | QAaaS |
ریکاوری بهعنوان یک خدمت Recovery as a service | RaaS |
ربات بهعنوان یک خدمت Robot as a service | RaaS |
امنیت بهعنوان یک خدمت Security as a service | SaaS |
نرم افزار بهعنوان یک خدمت Software as a service | SaaS |
انرژی خورشیدی بهعنوان یک خدمت Solar power as a service | SPaaS |
پایگاه داده سری زمانی بهعنوان یک خدمت Time series database as a service | TSDBaaS |
ارتباطات یکپارچه بهعنوان یک خدمت Unified communications as a service | UCaaS |
مدیریت این سرویسها نیازمند چارچوبی است تا علاوه بر خلق ارزش خدمات آن را بهسوی بهبود مستمر پیش ببرد و بین تمام چارچوبهایی که تاکنون عرضهشده، ITIL بهترین و موفقترین چارچوب برای مدیریت آنها لقب گرفته است.